Η ιστορική Ιερά Μονή Αγίου Παντελεήμονος και Εισοδίων της Θεοτόκου στην Αγιά του νομού Λάρισας
Η βυζαντινή ανδρική Ιερά Μονή του Αγίου Παντελεήμονος στην Αγιά της Λάρισας βρίσκεται λίγο έξω (βόρεια) από την γραφική παρακισσάβια κωμόπολη του νομού Λάρισας, αν και ανήκει διοικητικά στην Ιερά Μητρόπολη Δημητριάδος (Βόλου). Υπάρχει από τα χρόνια του Αλέξιου Κομνηνού, με σπουδαίο ναό, που ανακαινίζεται από την εφορεία βυζαντινών αρχαιοτήτων.
Το μοναστηριακό συγκρότημα αποτελείται από το Καθολικό, το οποίο είναι αφιερωμένο στα Εισόδια της Θεοτόκου, τον πύργο του Ηγουμένου, την Τράπεζα και την πτέρυγα των κελλιών. Το Καθολικό της Μονής ανήκει ως αρχιτεκτονικός τύπος στον αθωνικό τετρακιώνιο μετά χορών στο βόρειο και νότιο κλίτος. Είναι κατάγραφο με σπουδαίες τοιχογραφίες του 1724. Φέρει τρεις τρούλους, τον κεντρικό και δύο μικρότερους, στη βόρεια και την νότια πλευρά του Ιερού, γι’ αυτό και το Μοναστήρι ονομαζόταν «Κουμπελής» (από το «Κουμπές=τρούλος).
Σύμφωνα με πληροφορίες, το μοναστήρι ιδρύθηκε το 1292. Το έτος 1580 φέρεται ως χρονιά μεγάλης κλίμακας εργασιών στο Καθολικό, σύμφωνα με επιγραφή σε λίθινη πλάκα τοποθετημένη στο νότιο τοίχο του ναού. Η Τράπεζα της μονής φέρει στην ανατολική και δυτική πλευρά τοιχογραφίες του 1616, όπου υπάρχουν σκηνές από τη ζωή των πρωτοπλάστων.
Η μονή έζησε περισσότερο από έναν αιώνα στην εγκατάλειψη και την ερήμωση. Την δεκαετία του 1980 εγκαταστάθηκε γυναικεία μοναστική αδελφότητα, που ανοικοδόμησε και την κατεστραμμένη δυτική πτέρυγα. Εγκαταλείφθηκε και πάλι για μια δεκαετία περίπου.
Από τον Ιούνιο του 2005 εγκαταβιώνει στη μονή νέα ανδρική αδελφότητα, που εγκαταστάθηκε με πρωτοβουλία του μακαριστού οσιότατου γέροντα Αιμιλιανού Καζαντζίδη (+2021) και η αδελφότητα σήμερα αριθμεί 4 ιερομονάχους. Το μοναστήρι πανηγυρίζει στα Εισόδια της Θεοτόκου (21 Νοεμβρίου) και στην εορτή του Αγίου Παντελεήμονος (27 Ιουλίου). Επίσης εορτάζει στην εορτή της Αγίας Σοφίας της νέας της εν Κλεισούρα (6 Μάϊου), καθώς στον πύργο της μονής υπάρχει το παρεκκλήσιό της.
H Αγιά απέχει περίπου μισή ώρα με το αυτοκίνητο από τη Λάρισα. Η μονή βρίσκεται σε περιοχή με υπέροχη θέα, 3 περίπου χλμ. έξω από την Αγιά, ακολουθώντας τον δρόμο προς Μελιβοία.
Τηλ. μονής: (+30) 24940-23189
Πηγή: Δήμος Αγιάς, Ιερά Μητρόπολη Δημητριάδος