Istorijski Sveti Manastir Prevelis se nalazi južno od Retimno, zapadno od ušća Kurtalioti (“Velike Reke”). Jedan je od najpoznatijih i najcenjenijih manastira na Kritu, u jednom zelenom i gusto zasadjenom predelu.

Obuhvata dva posebna manastira koji se nalaze na udaljenosti 1,7 km jedan od drugog, Donji Manastir Prodromu i Pozadi Manastir Teologu.

Prvi kompleks na koji nailazi posetioc dolazeći iz Retimno je Donji Manastir Prodromu i on je u ruševinama. Nalazi se u blizini Velike Reke i lučnog mosta osnovan je u d 10. – 11. veku. Manastir se koristio ranije skoro preko cele godine pošto su okolne površine bile pogodne za poljoprivredu i stočarstvo ali je napušten zato što je često uništavan i pljačkan od strane raznih osvajača.

Na suprot Donjem Manastiru, Pozadi Manastir Teologu funkcioniše normalno kao muški manastir i može se posetiti. Sagradjen je u 16. veku na kamenitom uzvišenju sa neponovljivim pogledom na more. Kompleks je sagradjen u obliku slova Π i u centru se nalazi crkva manastira sa sa divnim ikonostasom, posvećenim Svetom Jovanu Teologu (slavi 8. Maja) i Jevandjelju Majke Našeg Gospoda (Bogorodice).

Za vreme Turaka je uništen 1646 i 1770. godine. Ime Manastira verovatno potiče od Akakios Prevelis koji ga je obnovio 1670. godine.

Ime Manastira Preveli je povezano sa učešćem njegovih monaha u borbama za oslobodjenje Krita i to je često plaćao veoma skupo.

Jedna od važnijih ličnosti Krita je bio i Melhisedek Cuderos (1803-1823), iguman Manastira. Melhisedek se učlanio u Filiki Eteria (tajna organizacija koja je imala cilj da oslobodi Grčku od Turaka) i prvi je organizovao ustanak 1821. godine. Učestvovao je i sam u bitkama ali je poginuo herojski 1823.. Kasnije je Turčin Psarosmailis krenuo na Manastir I uništio ga.

Čudotvorni Časni Krst manastira koji u svojoj osnovi ima komad Svetog Drveta je pao u ruke Turaka koji su ga prodali gusarima iz Djenove. Kada su u Novembru 1823. plovili u blizini Limni, brod je iznenada stao i pored vetra koji je duvao. Tri dana brod nije mogao da nastavi plovidbu, nastavio je samo kad su predali Časni Krst monasima. Novi iguman Nilos Moshovitis renovira Pozadi Manastir, preorganizuje staru školu i školu Svetog Duha (Trojice). Počeo je zidanje 1850. predivnog lučnog mosta na Velikoj Reci Burtzuku. Manastir 1866. obezbedjuje sklonište ustanicima a 14 monaha učestvuje u oružanoj borbi. Manastir se potpuno uništava od strane vojnika Rešid paše, ponovna obnova počinje 1897. godine.

Posle bitke na Kritu 1941. i posle Nemačke okupacije u manastiru se sakuplja više od 5000 savezničkih vojnika sve dok nisu došle podmornice u Preveli da ih sklone u Afriku. Iste godine 25. Avgusta Nemci uništavaju manastir i dosta monaha se odvodi u zatvor u Hania. Nemci otimaju Časni Krst manastira i 13. Septembra 1941. avion koji je trebalo da prebaci Časni krst u Nemačku nije mogao da poleti. Nemci predaju Krst policiji u Hania i avion poleće.

Kasnije, 1979. Australijski veteran koji je preživeo drugi svetski rat, Geofrey Edwards, osniva manastir Svetog Jovana od Preveli u blizini Porth-a u jugozapadnoj Australiji u znak zahvalnosti monasima na pomoći i gostoprimstvu posle Bitke na Kritu. Monasi su se vratili u Manastir 1943.. Nepoznati su 1980. godine oskrnavili Donji Manastir i likove svetaca zamenili crtežima i sloganima za drogu.

Dosta svetih dragocenosti manastira je izloženo u jednom lepom muzeju. Danas zahvaljujući svom duhovnom i molitvenom pristupu, herojski ovaj manastir je posebno cenjen i poštovan na celoj teritoriji Krita od strane više hiljada posetilaca.

Manastir je udaljen 36 km od Retimno, nalazi se u blizini kanjona koji vodi na Libijsko more, kao i na poznatu plažu Preveli sa divnom šumom palmi.

tel.: (+30) 28320-41444