Πραγματικά είναι δύσκολο να υπολογίσει κανείς σε πόσα μέρη της Ελλάδας θέλησε η Χάρη της Παναγίας να φανερωθεί και να αποτελέσει το στήριγμα του λαού μας. Αμέτρητες ιερές εικόνες της βρέθηκαν, μετά από υπόδειξή της, θαυματουργικά από μοναχούς και μοναχές ή από ταπεινούς βοσκούς και ψαράδες, είτε μέσα στο έδαφος της πατρίδας μας, είτε στα βουνά και τη θάλασσα. Και έτσι κτίστηκαν αμέτρητοι ναοί της Παναγίας στην Ελλάδα, προκειμένου να τιμηθεί αυτή η θεομητορική πρόνοια και εμφανής της παρουσία.

Η Παναγία Ευαγγελίστρια της Τήνου είναι το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα. Στο κείμενο αυτό όμως, θα προσπαθήσουμε να εξειδικεύσουμε στις ιερές εικόνες της Υπεραγίας Θεοτόκου που αποθησαυρίζονται στα μοναστήρια της χώρας μας και όχι στους ιερούς προσκυνηματικούς της ναούς, που είναι και αυτοί πραγματικά αναρίθμητοι σε όλη τη χώρα. Από τις 500 περίπου Ιερές Μονές που βρίσκονται εν λειτουργία στην Ελλάδα, σχεδόν το 1/3 απ’ αυτές (δηλαδή πάνω από 150 μοναστήρια) τιμώνται στην Παναγία και πανηγυρίζουν σε κάποια θεομητορική εορτή (κυρίως τον Δεκαπενταύγουστο και στην Απόδοση της εορτής της Κοίμησης της Παναγίας).

Ο κύριος λόγος ίδρυσης αυτών των μοναστηριών υπήρξε σε μεγάλο βαθμό η εμφανής παρουσία της Παναγίας στο μέρος αυτό και η θαυματουργική εύρεση κάποιας ιεράς της εικόνας ή κάποιο άλλο θαύμα της. Αρκετές εικόνες χάθηκαν είτε την περίοδο της Εικονομαχίας στο Βυζάντιο, είτε κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας και βρέθηκαν πάλι θαυματουργικά τους τελευταίους αιώνες. Το σίγουρο είναι ότι οι εικόνες αυτές φιλοτεχνήθηκαν από αγίους ανθρώπους, ύστερα από πολλή προσευχή και αγιάστηκαν από την αγάπη, το σεβασμό και τα δάκρυα των πιστών. Έτσι αυτή τη στιγμή, δεκάδες έως εκατοντάδες είναι οι θαυματουργές εικόνες της που κοσμούν τα μοναστήρια της Ελλάδας.

Ξεκινώντας από το Άγιον Όρος, πέρα από την ιερά εικόνα του «Άξιον Εστί» στο ναό του Πρωτάτου, υπάρχει σε κάθε μία από τις 20 μονές μια τουλάχιστον θαυματουργή εικόνα της Παναγίας, που αποτελεί το καύχημα και την προστασία της κάθε μονής. Οι περισσότερες σώζονται στην Ιερά Μονή Βατοπαιδίου: Είναι η Παναγία Παραμυθία, η Παντάνασσα, η Βηματάρισσσα, η Εσφαγμένη, η Αντιφωνήτρια, η Ελεούσα, η Πυροβοληθείσα κ.ά.

Στην Ιερά Μονή Μεγίστης Λαύρας υπάρχουν η Παναγία Οικονόμισσα και η Παναγία Κουκουζέλισσα, στην Ιερά Μονή Ιβήρων η Παναγία Πορταϊτισσα, στην Ιερά Μονή Φιλοθέου η Παναγία Γλυκοφιλούσα, στην Ιερά Μονή Δοχειαρίου η Παναγία Γοργοϋπήκοος, στην Ιερά Μονή Διονυσίου η Παναγία του Ακαθίστου Ύμνου, στην Ιερά Μονή Παντοκράτορος η Παναγία Γερόντισσα, στην Ιερά Μονή Χιλιανδαρίου η Παναγία Τριχερούσα, στην Ιερά Μονή Κουτλουμουσίου η Φοβερά Προστασία, στην Ιερά Μονή Ξενοφώντος η Παναγία Οδηγήτρια, η Μυροβλύτισσα στην Ιερά Μονή Αγίου Παύλου και πολλές άλλες.

Από τα μοναστήρια της Θράκης, ξεχωρίζουν οι ιερές εικόνες της Παναγίας Φανερωμένης στην ομώνυμη Ιερά Μονή Βαθυρρύακος Ροδόπης, της Παναγίας Πορταϊτισσας στο Σουφλί και οι εικόνες της Παναγίας Αρχαγγελιώτισσας και Καλαμούς στη Ξάνθη.

Στα μοναστήρια της Μακεδονίας, πέρα από το Άγιον Όρος που αναφέραμε και εκτός βέβαια της εικόνας του Ιερού Προσκυνήματος της Παναγίας Σουμελά, οι πιο σημαντικές εικόνες της Υπεραγίας Θεοτόκου είναι η Παναγία Εικοσιφοίνισσα στο Παγγαίο, η Παναγία Γουμένισσα στο Κιλκίς, η Παναγία Δοβρά και η Παναγία Καλλίπετρας στη Βέροια, η Παναγία Μικροκάστρου στη Σιάτιστα, η Παναγία Μαυριώτισσα στην Καστοριά και η Παναγία Μακρυρράχης στην Πιερία.

Στις Ιερές Μονές της Θεσσαλίας, ιδιαίτερα θαυματουργές εικόνες θεωρούνται η Παναγία Ξενιά στον Αλμυρό, η Παναγία Ολυμπιώτισσα στην Ελασσόνα, η Παναγία Κορώνης στα Άγραφα, η Παναγία Σπηλαιώτισσα επίσης στα Άγραφα, η Παναγία Οδηγήτρια στην Ιερά Μονή Πέτρας Καταφυγίου Καρδίτσας, η Παναγία Ευαγγελίστρια στο Τρίκερι και η Παναγία Εικονίστρια στη Σκιάθο.

Από τα μοναστήρια της Ηπείρου, ξεχωρίζουν οι εικόνες της Παναγίας Μολυβδοσκέπαστης στην Κόνιτσα, η Παναγία του Στομίου, η Παναγία Ροβέλιστα στην Άρτα, η Παναγία Ντουραχάνης στα Γιάννενα και η Παναγία Τσούκας.

Στην Στερεά Ελλάδα, η «Κυρά της Ρούμελης» είναι η θαυματουργή Παναγία Προυσιώτισσα στην Ευρυτανία και επίσης, πολύ σημαντική είναι η Παναγία Βαρνάκοβα στη Φωκίδα (δυστυχώς η εικόνα της Βαρνάκοβας κάηκε τον Ιούνιο του 2020 μετά από φωτιά στο μοναστήρι). Ακόμη, ξεχωρίζουν οι ιερές εικόνες της Παναγίας Αγάθωνος, της Παναγίας Δαμάστας και της Παναγίας Ελεούσας Ξυνιάδος στη Φθιώτιδα, της Παναγίας Μακρυμάλλης στα Ψαχνά της Εύβοιας, η Παναγία Φανερωμένη στη Σαλαμίνα, η Ζωοδόχος Πηγή στη Θήβα, η Παναγία Γοργοϋπήκοος στη Μάνδρα Αττικής και η Παναγία Ελεούσα της Ιεράς Μονής «Κλειστών» Φυλής.

Στην Πελοπόννησο, η παρουσία της θαυματουργής εικόνας της Παναγίας του Μεγάλου Σπηλαίου στο ομώνυμο μοναστήρι των Καλαβρύτων είναι η πιο σημαντική σε όλο τον Μοριά, μαζί μ’ αυτήν της ιεράς και μυροβλίζουσας εικόνας της Παναγίας Μαλεβή στο ομώνυμο μοναστήρι της Κυνουρίας. Στην Αρκαδία επίσης, ξεχωρίζουν η Παναγία Έλωνα στο Λεωνίδιο και η Παναγία Βρεφοκρατούσα ή «Μεγαλομάτα» στην Ιερά Μονή Μπούρας Φαλαισίας. Επίσης, υπάρχει η Παναγία Σεπετιώτισσα στην Ανδρίτσαινα, η Παναγία Βουλκανιώτισσα στη Μεσσηνία, η Παναγία Φανερωμένη στο Χιλιομόδι, η Παναγία Γιάτρισσα στη Μάνη και η Παναγία Βρεφοκρατούσα της Ιεράς Μονής Ζερμπίτσας Λακωνίας.

Από τα παρά πολλά μοναστήρια στο Αιγαίο, που είναι αφιερωμένα στην Παναγία, οι θεομητορικές εικόνες που τιμώνται ιδιαίτερα είναι η Παναγία Χοζοβιώτισσα στο ομώνυμο μοναστήρι της Αμοργού, η Παναγία Χρυσοπηγή στη Σίφνο, η Παναγία Σπηλιανή στη Νίσυρο, η Παναγία Μυροβλύτισσα ή «Ρίζα του Ιεσσαί» στην Ιερά Μονή Αγίου Νικολάου Άνδρου, η Παναγία Παναχράντου στο ομώνυμο μοναστήρι της Άνδρου, η Παναγία Χρυσολεόντισσα στην Αίγινα, η Παναγία Τουρλιανή στη Μύκονο, η Παναγία Σκιαδενή στη Ρόδο κ.ά. (Η Παναγία Μυρτιδιώτισσα στα Κύθηρα, η Παναγία Τσαμπίκα στη Ρόδο και η Παναγία Εκατονταπυλιανή στην Πάρο αποτελούν σήμερα Ιερά Προσκυνήματα και όχι Ιερές Μονές).

Στην Κρήτη, τιμώνται περισσότερο οι ιερές εικόνες της Παναγίας Ορφανής της Ιεράς Μονής Αγκαράθου στο Ηράκλειο, της Παναγίας Καλυβιανής στη  νότια Κρήτη και της Παναγίας Χρυσοπηγής στα Χανιά.

Τέλος, από τα μοναστήρια του Ιονίου, ξεχωρίζουν οι θαυματουργές εικόνες της Παναγίας Φανερωμένης στη Λευκάδα, της Παναγίας Πλατυτέρας, της Παναγίας Παλαιοκαστρίτσας και της Παναγίας Κασσωπίτρας στην Κέρκυρα, της Παναγίας Αναφωνήτριας στη Ζάκυνθο, καθώς και της Παναγίας Καθαριώτισσας της Ιεράς Μονής Παναγίας Καθαρών Ιθάκης.

Χ.Π. (Για το monastiria.gr)