Η Ιερά Μονή Βλατάδων στην Άνω Πόλη της Θεσσαλονίκης

H Ιερά, Βασιλική, Πατριαρχική  και Σταυροπηγιακή Μονή των Βλατάδων, στην Άνω Πόλη της Θεσσαλονίκης, είναι το κατ’ εξοχήν βυζαντινό μοναστήρι της πόλης που εξακολουθεί να λειτουργεί μέχρι σήμερα και προσφέρει στον επισκέπτη καταπληκτική θέα προς τον Θερμαϊκό.

Η μονή είναι γνωστή σήμερα και για το Πατριαρχικό Ίδρυμα Πατερικών Μελετών, το οποίο ιδρύθηκε το 1965 από τον Οικουμενικό Πατριάρχη Αθηναγόρα και αποτελεί Θεολογικό Επιστημονικό Ίδρυμα του Οικουμενικού Πατριαρχείου με σημαντική βιβλιοθήκη.

Το μοναστήρι πρέπει να ιδρύθηκε αμέσως μετά την ενθρόνιση του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, όταν οι μαθητές του, ιερομόναχοι Δωρόθεος και Μάρκος Βλατής (εξού και Βλατάδων), γεννημένοι στη Θεσσαλονίκη με κρητική καταγωγή, είχαν εγκατασταθεί στην πόλη, ίσως το 1351. Είναι αφιερωμένη στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος, λόγω και της θεολογίας για το άκτιστο φως της Μεταμορφώσεως, που διαμόρφωσε ο δάσκαλός τους, Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς.

Χορηγός της μονής υπήρξε η αυτοκράτειρα Άννα Παλαιολογίνα, η οποία αφού είχε πεθάνει ο σύζυγός της Ανδρόνικος Γ’, εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη μετά την επικράτηση και το θρίαμβο του “Ησυχασμού”, του οποίου ηγούταν ο μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς. Ήταν η εποχή που οι Παλαιολόγοι επέδειξαν ιδιαίτερο ζήλο για την τόνωση του θρησκευτικού αισθήματος του λαού, που συνέβαλλε στην απαραίτητη ενότητα, για την αντιμετώπιση των σοβαρών κινδύνων που απειλούσαν τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία.

Το Καθολικό πάντως, της μονής προϋπήρχε της ιδρύσεως αφού κατά τις πρόσφατες εργασίες αναστήλωσης (1983), αποκαλύφθηκαν τοιχογραφίες του 11ου αιώνα. Σύμφωνα με προφορική παράδοση, στο μέρος αυτό διέμεινε ή κήρυξε ο Απόστολος Παύλος προς τους Θεσσαλονικείς το 51 μ.Χ.

Με την πρώτη κατάληψη της Θεσσαλονίκης από τους Τούρκους το 1387, το Καθολικό μετατράπηκε σε τζαμί ενώ με τη δεύτερη κατάληψή της 1430 το μοναστήρι αφέθηκε να λειτουργήσει κανονικά ως ορθόδοξο μοναστικό καθίδρυμα καθ’ όλη την περίοδο της Τουρκοκρατίας.

Στο σκευοφυλάκιο της, υπάρχουν αποθησαυρισμένα ιερά λείψανα αγίων ενώ, σε ξεχωριστές θήκες φυλάσσονται τρία τεμάχια του Αγίου Ποτηρίου του Μυστικού Δείπνου του Κυρίου. Υπάρχουν και πολλές φορητές εικόνες και σκεύη μεγάλης καλλιτεχνικής και ιστορικής αξίας.

Στον περίβολο χώρο της μονής υπάρχει υπέροχος κήπος με ζώα, όπου ξεχωρίζουν τα παγώνια.

Ηγούμενος της μονής είναι ο Επίσκοπος Αμορίου Νικηφόρος. Οι εγγεγραμμένοι μοναχοί είναι 9. Το μοναστήρι πανηγυρίζει στην Μεταμόρφωση του Σωτήρος (6 Αυγούστου) και του Αγίου Αποστόλου Παύλου (29 Ιουνίου). 

Τοποθεσία

Η μονή των Βλατάδων, σε υψόμετρο 120 μ., είναι ορατή από το κέντρο της Θεσσαλονίκης και η πανοραμική θέα που απολαμβάνει ο προσκυνητής είναι εντυπωσιακή.

Η πρόσβαση από το κέντρο της πόλης είναι εύκολη, μέσω της οδού Αγίας Σοφίας, ενώ το περπάτημα στα σοκάκια της Άνω Πόλης, σε συνδυασμό με τα κάστρα που βρίσκονται εξωτερικά της μονής μεταφέρουν τον επισκέπτη σε μια άλλη εποχή. Λίγο νοτιότερα από τη μονή Βλατάδων βρίσκεται ένα άλλο σημαντικό προσκύνημα, η ιστορική μονή Λατόμου (ή Οσίου Δαυίδ του εν Θεσσαλονίκη), γνωστή για το σπάνιο ψηφιδωτό της.

Τηλ.: (+30) 2310209913 ,  2310202301

 Πηγή φωτο: thessalonikiinfo.gr