Η Ιερά Μονή Καρακάλλου
Η Ιερά Μονή Καρακάλλου, γνωστή από παλιά για την φιλοξενία της, βρίσκεται ανάμεσα στις Μονές Μεγίστης Λαύρας και Ιβήρων, σε υψόμετρο 200 μ. από την θάλασσα και απέχει τρεις ώρες περπάτημα από την πρωτεύουσα των Καρυών.
Σύμφωνα με την παράδοση, ιδρύθηκε από τον αυτοκράτορα της Ρώμης Καρακάλλα, υπάρχουν όμως και άλλες εκδοχές. Είναι πιθανό το όνομα να προέρχεται από την Τουρκική έκφραση “καρά καλέ” που σημαίνει μαύρο φρούριο, ή “καρά κουλέ” που σημαίνει μαύρος πύργος. Σύμφωνα με μια άλλη ιστορία, ένας μοναχός, ο ευγενής Νικόλαος Καράκαλλος, ίδρυσε τη μονή στην περίοδο του βυζαντινοί αυτοκράτορα Ρωμανού Δ’ Διογένη (1068-1071) το μέρος όπου αρχικά βρισκόταν ένα μικρός μοναστικός οικισμός.
Το σημερινό Καθολικό, το οποίο κτίσθηκε από το 1548 ως το 1563 και τοιχογραφήθηκε το 1716, τιμάται στο όνομα των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου στις 29 Ιουνίου. Η Ιερά Μονή Καρακάλλου διαθέτει επτά παρεκκλήσια, τέσσερα κελλιά στις Καρυές και δεκατέσσερα στο δάσος βόρεια από αυτήν.
Τον 13ο αι. ερημώνεται εντελώς, αλλά ανακαινίζεται από τους αυτοκράτορες Ανδρόνικο Β’ και Ιωάννη Ε’ Παλαιολόγο. Στη συνέχεια δέχεται επιθέσεις πειρατών και Λατίνων. Τον 16ο αι. καταστρέφεται εντελώς και ξανακτίζεται χάρη στην ενίσχυση των ηγεμόνων της Μολδοβλαχίας. Στη μονή φυλλάσονται πολλές φορητές εικόνες, ιερά κειμήλια, άγια Λείψανα και εκκλησιαστικά σκεύη. Η βιβλιοθήκη της Μονής περιέχει 279 χειρόγραφα και 2.500 περίπου βιβλία.
Στην πλούσια συλλογή της μονής από άγια Λείψανα σημαντικότερη θέση κατέχουν ένα μεγάλο τεμάχιο του Τιμίου Ξύλου, η Κάρα του Αποστόλου Βαρθολομαίου, η Κάρα του Αγίου Χριστοφόρου, η δεξιά του Αγίου Θεοδώρου του Στρατηλάτου και τμήμα της δεξιάς του Τιμίου Προδρόμου και Βαπτιστου Ιωάννου, καθώς επίσης και λείψανα του Αγίου Νεομάρτυρος Γεδεών, που υπήρξε μοναχός της μονής.
Πάνω από την είσοδο της μονής υψώνεται ο επιβλητικός πύργος της, που διατηρείται σε καλή κατάσταση και φαίνεται από μακριά τονίζοντας έτσι τον φρουριακό της χαρακτήρα.
Το μοναστήρι, που εορτάζει στις 29 Ιουνίου στην εορτή των Πρωτοκορυφαίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου και στις 30 Δεκεμβρίου στη μνήμη του Αγίου Νεομάρτυρος Γεδεών του Καρακαλληνού (μαρτύρησε από τους Τούρκους στον Τύρναβο της Λάρισας το 1818), τα τελευταία χρόνια με την καθοδήγηση του ηγουμένου Αρχιμανδρίτη Φιλοθέου, γνωρίζει πνευματική άνθιση.
