(Αποσπάσματα από το ομώνυμο βιβλίο του Αρχιμανδρίτου π. Αστερίου Χατζηνικολάου)

….”Σταυρός και Ανάσταση!

Αχώριστα και στη ζωή του πιστού. Η πορεία μας στην οδό του Κυρίου είναι σταυροαναστάσιμη. Μια διαρκής συμμετοχή στην οδύνη του Σταυρού και στη χαρά της Αναστάσεως του Κυρίου.

Η πνευματική ζωή είναι επίπονος δρόμος, «τεθλιμμένη ὁδός» (Ματθ. ζ΄14). Είναι αγώνας και προσπάθεια, κακοπάθεια και θλίψη. Είναι πάλη με εχθρούς αόρατους και ορατούς, συνεχής αντιπαράθεση με τον κόσμο της αμαρτίας, διωγμός. ίσως και θάνατος.

Είναι σταυρός και ενσυνείδητη συμμετοχή, κοινωνία στα παθήματα του Κυρίου. Ο πιστός βιώνει καθημερινά το Σταυρό και το θάνατο. Συγχρόνως όμως απολαμβάνει την ανάσταση, τη χαρά, τη δόξα, τη ζωή. «Συσταυρώθητι, συννεκρώθητι, συντάφηθι προθύμως, ἵνα καί συναναστῇς καί συνδοξασθῇς καί συμβασιλεύσῃς», προτρέπει ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος.1

Οι υποσχέσεις αυτές δεν τοποθετούνται μόνο στο μέλλον. Και εδώ ακριβώς είναι η μεγάλη διαφορά των δικών μας σταυρών και του Σταυρού του Κυρίου. Για Εκείνον η Ανάσταση ήλθε μετά το Σταυρό. Εμείς μέσα στους σταυρούς μας ζούμε την ανάσταση.

Ο δικός Του μόνον ήταν ο απόλυτος Σταυρός. Οδύνη άφατη. Απαραμύθητος πόνος. Τέλεια εγκατάλειψη. Ούτε στη γη ούτε στον ουρανό μπορούσε να βρει παρηγοριά. Δεν υπήρξε γι’ Αυτόν ο «συλλυπούμενος». Δεν βρέθηκαν πουθενά οι «παρακαλοῦντες» (Ψαλμ. ξη΄21). Τον εγκατέλειψαν οι πάντες. Τον εγκατέλειψε και ο Θεός. Βυθιζόταν στο πέλαγος του πόνου του «καί οὐκ ἦν ὑπόστασις». Δεν υπήρχε πυθμένας, δεν υπήρχε κάπου που να σταματά η καταβύθισή Του στην απέραντη θάλασσα των παθημάτων Του, και κινδύνευε να καταποντισθεί και να χαθεί στα βάθη της (βλ. Ψαλμ. ξη΄ 3). Οδύνη πρωτόγνωρη για Εκείνον, κατάσταση ακατάληπτη σε μας. Ήταν ο άνθρωπος που σήκωνε πάνω του όλο τον πόνο του κόσμου! Ο εσταυρωμένος Θεάνθρωπος, ο Κύριος και Λυτρωτής του κόσμου!

Οπωσδήποτε δεν είναι τέτοιοι οι δικοί μας σταυροί. Ούτε το βάρος Εκείνου σηκώνουμε ούτε και μένουμε μόνοι ποτέ. Οι μικροί δικοί μας σταυροί στηρίζονται πάντοτε στην αγάπη Του, οφείλονται στη γεμάτη στοργή πατρική παιδαγωγία Του και φωτίζονται διαρκώς από την ελπίδα και το φως της Αναστάσεώς Του. Ο σταυρωμένος πιστός έχει πάντοτε τη χαρά της θείας παρηγορίας, την αίσθηση της προστασίας του Θεού και της διαρκούς παρουσίας Του στον πόνο του, την ελπίδα της λυτρώσεως. Ο Θεός είναι πάντα παρών στη θλίψη, στον αγώνα, στη δοκιμασία μας. Στηρίζει, βοηθεί, παρηγορεί και ανασταίνει.

Ο σταυρωμένος άνθρωπος είναι συγχρόνως ο αναστημένος άνθρωπος. Αυτός που αντέχει στη δοκιμασία του. Που παρηγορεί τους άλλους στις θλίψεις του. Που αισθάνεται ευτυχής στο διωγμό του. Που ξεκουράζεται στον κόπο του. Που χαίρεται πάνω στο σταυρό του!”……

1 Γρηγορίου Θεολόγου, Λόγος ΛΗ΄, Εἰς τά Θεοφάνια, εἴτουν Γενέθλια τοῦ Σωτῆρος, ΕΠΕ 5, 70.

…..”Πορεία μετανοίας.

Μετανοείτε. «ἤγγικε γάρ ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν». Αυτό ήταν το κήρυγμα του Τιμίου Προδρόμου. Αυτό ακριβώς ήταν το κήρυγμα με το οποίο άρχισε το έργο Του και ο Χριστός (Ματθ. γ΄2, δ΄ 17). Μια πρόσκληση σε μετάνοια ήταν και το πρώτο κήρυγμα των αγίων Αποστόλων, μόλις άρχισαν το έργο τους. «Μετανοήσατε, καί βαπτισθήτω ἕκαστος ὑμῶν ἐπί τῷ ὀνόματι Ἰησοῦ Χριστοῦ εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν…»(Πράξ.β’ 38).

Σ’ όλη τη συνέχεια της ζωής της η Εκκλησία μας, το μήνυμα της σωτηρίας που απευθύνει στον κόσμο το παρουσιάζει άρρηκτα συνυφασμένο με το κήρυγμα της μετανοίας.

Διά της μετανοίας. Δηλαδή δια της μεταβολής της διανοίας του. Αλλάζει ο νους του ανθρώπου. Αυτό βασικά είναι η μετάνοια. Η αλλαγή των σκέψεων, η διαφορετική εκτίμηση των καταστάσεων, η μεταβολή στην αξιολόγηση των πράξεων, η νέα αντίληψη για τη ζωή, η πιο παράδοξη ανακάλυψη: Ο άνθρωπος δεν είναι αυτό που νομίζει, δεν έχει την αξία που υπερασπίζεται η φιλαυτία του, δεν τον σώζει η υποτιθέμενη αρετή του. Ζει από την αγάπη και το έλεος του Θεού.

Ο Απόστολος Παύλος προτρέπει: «Μεταμορφοῦσθε τῇ ἀνακαινώσει τοῦ νοός ὑμῶν»(Ρωμ.ιβ΄2). Δηλαδή, να μεταμορφώνεσθε με την απόκτηση νέων σκέψεων, νέων φρονημάτων και διαθέσεων, άλλης, ολοένα διαφορετικής εκτιμήσεως των πραγμάτων. Αυτό είναι ο ανακαινισμός του νου. Η διάνοια φωτίζεται, η συνείδηση λεπτύνεται, ο άνθρωπος αισθάνεται, ζει, σκέπτεται, αποφασίζει με κριτήρια όλο και πιο πνευματικά. Μέχρις ότου «μορφωθῇ Χριστός ἐν αὐτῷ» (Γαλ.δ΄19). Μέχρι να κατοικήσει και να κυριαρχήσει μέσα του ο Χριστός. Τότε έχει τα φρονήματα, τα συναισθήματα, τις σκέψεις του Χριστού. Τότε αποκτά «νοῦν Χριστοῦ». Εκεί τελικά οδηγεί η μετάνοια.

Σ’ όλη αυτή τη μακρά διαδικασία διαπιστώνει κανείς τη μεταβολή των σκέψεων, ζει μέρα με τη μέρα τη μετάνοιά του. Αυτό που χθες του φαινόταν δελεαστικό, σήμερα το βρίσκει ανιαρό και αύριο το κρίνει ολέθριο. Αντίθετα. εκείνο που χθες το αισθανόταν βαρύ και κουραστικό, σήμερα το αισθάνεται εύκολο και ελκυστικό και αύριο υπέροχο και θαυμαστό. Δεν μπορεί να κάνει χωρίς αυτό.

Χθες μπορεί να στεκόταν μπροστά στον Θεό και να έλεγε «δεν υπάρχει τίποτε». Σήμερα μπορεί να διακρίνει τον Θεό και στα πιο απλά πράγματα: στο πέταγμα ενός πουλιού, στο άνοιγμα του μπουμπουκιού, στο ήσυχο κελάρυσμα του ρυακιού.

Μέχρι τώρα νόμιζε πως σε όλα ήταν ακριβής και δεν έβρισκε καμιά ενοχή στον εαυτό του. Και σήμερα που μετανόησε, άρχισε να καταλαβαίνει πως απέχει πολύ από την αρετή. Αργότερα ίσως φθάσει σε μια δυσπρόσιτη κορυφή: να θεωρεί, όπως ο απόστολος Παύλος, πως είναι ο πρώτος των αμαρτωλών (Α΄ Τιμ.α’ 15)”……..

……”Πορεία υπέρβασης των ορίων μας.

Μέσα στην Εκκλησία του Χριστού υπερβαίνονται όλα τα εμπόδια και οι διακρίσεις, όλα τα όρια και οι διαφορές. «Οὐκ ἔνι Ἰουδαῖος οὐδέ Ἕλλην, οὐκ ἔνι δοῦλος οὐδέ ἐλεύθερος, οὐκ ἔνι ἄρσεν καί θῆλυ ». Δεν διαφοροποιούν πλέον τους ανθρώπους ανόμοιες καταστάσεις. Δεν τους χωρίζουν διαφορές εθνικότητος, κοινωνικής τάξεως και φύλου. Όλοι ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ γίνονται ο ένας καινός άνθρωπος, ο κατά Θεόν κτισθείς (Γαλ.γ’28).

Με την ελευθερία του Χριστού στην ψυχή μπορεί ο πιστός να περνά ανώδυνα από τη μία κατάσταση στην άλλη, να αισθάνεται το ίδιο άνετα σε έντονα αντίθετες καταστάσεις, να αντέχει σ’ όλες τις αιφνίδιες αλλαγές της πρόσκαιρης ζωής. Από την απομόνωση μπορεί να περνά στην κοινωνία, από τον λόγο στη σιωπή, από την ησυχία στη δράση, από την αφάνεια στην ανάδειξη, από την υγεία στην ασθένεια, από την εξωτερική ελευθερία στην υποδούλωση, από την πτωχεία στον πλούτο, από τη ζωή στο θάνατο, με την ίδια άνεση με την οποία μπορεί να αλλάζει τις καταστάσεις κατά την αντίθετη φορά!

Διότι ο άνθρωπος που ζει την εσωτερική ἐν Χριστῷ ελευθερία, και όταν είναι μόνος, μπορεί να αισθάνεται κοντά του όλο τον κόσμο. Και όταν ζει μέσα στο πλήθος, δεν χάνει τον εαυτό του.

Μπορεί να μιλά χωρίς να χάνει την εσωστρέφειά του, και να χρησιμοποιεί τη σιωπή γνωρίζοντας την εκφραστικότητά της.

Ο άνθρωπος του Χριστού στις ώρες της ησυχίας του δεν αδρανεί. Και όταν πάλι καλείται σε δράση, μπορεί εσωτερικά να ησυχάζει.

Στην αφάνειά του δε θεωρεί τον εαυτό του ταπεινωμένο. Και όταν αναδεικνύεται, μπορεί να μένει ταπεινός.

Στις περιόδους της υγείας αισθάνεται την αδυναμία του. Και όταν ασθενεί, τότε νιώθει πιο δυνατός.

Μέσα στη φυλακή ζει πιο έντονα την ελευθερία του. Και όταν γκρεμίζεται η φυλακή και ανοίγουν οι πόρτες, δεν φεύγει, αλλά μένει εκεί για να ελευθερώσει και τους δεσμοφύλακες. Γίνεται πρόθυμα δούλος όλων, και νιώθει πιο ελεύθερος όταν υπηρετεί.

Στην πτωχεία του αισθάνεται ότι τίποτε δεν του λείπει. Και όταν γίνεται πλούσιος, δεν θεωρεί τίποτε δικό του.

Χαίρεται και απολαμβάνει τη ζωή, και συγχρόνως θεωρεί το θάνατο κέρδος, οδό προς την αληθινή και αιώνια ζωή”….

…..”Πορεία ανατροπής των κατεστημένων.

Στη νέα αυτή υπερφυσική πραγματικότητα που με το Σταυρό και την Ανάστασή Του και με την αποστολή του Παναγίου Πνεύματος θεμελίωσε επί της γης ο Χριστός, στην αγία Του Εκκλησία, ανατρέπονται όλα τα κατεστημένα, νέοι νόμοι θεσπίζονται και νέες αρχές ισχύουν. Τα περισσότερα μπορεί να είναι τα πιο λίγα, αποκτούν αυτοί που δίνουν, και κερδίζουν όσοι ελεούν. Είναι μακάριοι οι πενθούντες, και πρώτοι γίνονται οι έσχατοι. Ελεύθεροι αναδεικνύονται οι ταπεινοί δούλοι, και αληθινά σοφοί οι κατά κόσμον άσημοι και μωροί. Και το πιο παράδοξο: τη ζωή την αληθινή την κερδίζουν κάθε μέρα μόνον όσοι ξέρουν κάθε μέρα να πεθαίνουν!”….