Κατά την παράδοση, η Ιερά Μονή Βαρλαάμ πρωτοκατοικήθηκε από τον ασκητή – αναχωρητή Βαρλαάμ τον 14ο αι. Ιδρύθηκε το 1518 όταν εγκαταστάθηκαν εκεί οι αδελφοί όσιοι Θεοφάνης και Νεκτάριος οι Αψαράδες, που κατάγονταν από τα Γιάννενα.
Το μεγαλόπρεπο αγιορείτικου τύπου Καθολικό της μονής, αφιερωμένο στους Αγίους Πάντες, κτίστηκε το 1542. Ο κυρίως ναός τοιχογραφήθηκε το 1548 από τον Θηβαίο ζωγράφο Φράγκο Κατελάνο. Ο νάρθηκας τοιχογραφήθηκε το 1566 από τους αυταδέλφους Θηβαίους ζωγράφους Γεώργιο και Φράγκο Κονταρή.
Το παρεκκλήσιο των Τριών Ιεραρχών, μονόκλιτο δρομικό ναΐδριο, κτίστηκε το 1627 και τοιχογραφήθηκε το 1637 με τοιχογραφίες που αποτελούν χαρακτηριστικό ζωγραφικό σύνολο μεταβυζαντινής αγιογραφίας, του πρώτου μισού του 17ου αιώνα.
Η πρόσβαση στη Μονή γινόταν με σκαλωσιές που αργότερα αντικαταστάθηκαν με μεγάλες ανεμόσκαλες και με το δίχτυ που το χρησιμοποιούν και σήμερα για τη μεταφορά τροφίμων και υλικών για τη συντήρηση της Μονής.
Το 1923 οι μοναχοί σκάλισαν στο βράχο 195 σκαλιά που μας οδηγούν σήμερα με ασφάλεια στην κορυφή του βράχου.
Στο σκευοφυλάκιο – Μουσείο, που έχει επισκευαστεί τα τελευταία χρόνια, υπάρχουν 290 αξιόλογα χειρόγραφα, εκκλησιαστικά κειμήλια, μεταβυζαντινές φορητές εικόνες, χρυσοκέντητα άμφια και εντυπωσιακός είναι ο χρυσοκέντητος Επιτάφιος, σε πράσινο βελούδο, έργο του 1609. Αρκετά και σπάνια είναι και τα παλαίτυπα της Μονής.
Είναι το μοναστήρι από το οποίο ξεκίνησε τη μοναχική ζωή ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χριστόδουλος (+2008).
Ωράριο λειτουργίας
ΘΕΡΙΝΟ
9.00 πμ. έως 4.00 μμ.
Εκτός Παρασκευής που παραμένει κλειστό
ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ
9.00 πμ. έως 3.00 μμ.
Εκτός Πέμπτης και Παρασκευής που παραμένει κλειστό
Τηλέφωνο: 24320-22277