Ο Ναός της Παναγίας Εκατονταπυλιανής, από τις σπουδαιότερες βυζαντινές εκκλησίες της Ελλάδας

Η Παναγία η Εκατονταπυλιανή ή Καταπολιανή στην Πάρο είναι ένα από τα σημαντικότερα προσκυνήματα στο Αιγαίο. Για περισσότερα από 1500 χρόνια, το νησί της Πάρου γιορτάζει την Κοίμηση της Υπεραγίας Θεοτόκου και τον Ιερό Προσκυνηματικό Ναό της Παναγίας της Εκατονταπυλιανής επισκέπτονται πολλοί Ορθόδοξοι από όλο τον κόσμο.

Ο ναός βρίσκεται στο βορειανατολικό μέρος της πρωτεύουσας του νησιού, της Παροικίας, σε μικρή απόσταση από το λιμάνι της. Οι παραδόσεις που αφορούν την ίδρυση, το όνομα και τον αρχιτέκτονα της Εκατονταπυλιανής ποικίλουν. Ωστόσο, μια έρευνα που διεξήχθη τον 20ο αιώνα έδειξε ως κατόχους και κτήτορες του ναού τον Άγιο Κωνσταντίνο και τη μητέρα του Αγία Ελένη (Η εκκλησία υπήρξε τάμα της Αγίας Ελένης στην Παναγία, για την ολοκλήρωση του ταξιδιού της προς τα Ιεροσόλυμα).

Ο ναός της Παναγίας της Εκατονταπυλιανής είναι ένα από τα παλαιότερα μνημεία βυζαντινής αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα (αν όχι το παλαιότερο). Το παλαιό κτίσμα των αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης καταστράφηκε και ανασκευάστηκε από τον Αυτοκράτορα Ιουστινιανό, σύμφωνα με τον ρυθμό αρχιτεκτονικής της εποχής του.

Μέσα στους αιώνες, ο ναός υπέστη ζημιές, οι οποίες είχαν ως αποτέλεσμα την αλλοίωση της επιβλητικής του μορφής. Το 1959, ο καθηγητής και ακαδημαϊκός Αναστάσιος Ορλάνδος εγκαινίασε τις εργασίες αποκατάστασης του ναού προκειμένου να τον επαναφέρει στην Ιουστινιάνεια μορφή του, ένα σπουδαίο έργο που περατώθηκε στα 1966.

Στο εσωτερικό του ναού και στα παρεκκλήσια συναντάμε πλήθος φορητών εικόνων. Από αυτές, η εικόνα της Παναγίας της Εκατονταπυλιανής, η κυρίως λατρευτική εικόνα με περίτεχνη αργυρή επένδυση, η εικόνα του Παντοκράτορα και η εικόνα της Κοίμησης της Θεοτόκου κοσμούν το εικονοστάσιο του ναού. Και οι τρεις, έργα του 17ου αι., είναι δωρεά του Παριανού ηγεμόνα της Μολδοβλαχίας Νικόλαου Μαυρογένη.

Το προσκυνηματικό συγκρότημα διαθέτει έξι παρεκκλήσια, ενώ κόσμημα για το ναό αποτελεί το αρχαιότερο σ’ ολόκληρη την ορθόδοξη Ανατολή σωζόμενο βαπτιστήριο, του 4ου αιώνα μ.Χ.

Σήμερα η επίσημη ονομασία «Εκατονταπυλιανή» συνδέεται με τον εξής θρύλο: “Ενενήντα εννέα φανερές πόρτες έχει η Καταπολιανή. Η 100η είναι κλειστή και δεν φαίνεται. Θα φανεί η πόρτα αυτή και θα ανοίξει, όταν οι Έλληνες πάρουν την Πόλη”.

Στην εκκλησία του Ιερού Προσκυνήματος της Παναγίας της Εκατονταπυλιανής, η εορτή της Κοίμησης της Θεοτόκου γίνεται σε ατμόσφαιρα βαθιάς κατάνυξης, ενώ το απόγευμα της 15ης Αυγούστου στους δρόμους της Παροικίας οι επισκέπτες συμμετέχουν στην περιφορά της ιερής εικόνας και του επιταφίου, ενώ όλο το νησί συμμετέχει στον πανηγυρικό εορτασμό, που καθιστά το προσκύνημα της Πάρου τον Δεκαπενταύγουστο, μέσα στα δύο-τρία σημαντικότερα στην Ελλάδα.

Τηλέφωνα  Ιερού Προσκυνήματος: (+30) 2284024780 & 2284021243

Ε-mail: ekatontapyliani@otenet.gr

Πηγή κειμένου: visitgreece.gr