Η Ιερά Μονή Αγίου Δημητρίου «Βαλέτσικο»

Σε υψόμετρο 800 μ., ανατολικά της πατρίδας του μεγάλου διδασκάλου του Γένους Κωνσταντίνου Οικονόμου εξ Οικονόμων, της ιστορικής κωμόπολης της Τσαριτσάνης, ελάχιστα χιλιόμετρα πριν ο επισκέπτης από την Λάρισα φθάσει στην Ελασσόνα, βρίσκεται η Ιερά Μονή Αγίου Δημητρίου «Βαλέτσικο» Τσαριτσάνης, σε μια απόκρημνη πλαγιά με άγρια βλάστηση.

Στην Ιερά Μονή φυλάσσεται η θαυματουργή εικόνα του Αγίου Δημητρίου, την οποία ενθρόνισε ο Σέρβος δεσπότης της Θεσσαλίας Συμεών, μετά την θεραπεία του υιού του Ιωάννη. Δεν διασώζεται χρονολογία και όνομα του αγιογράφου της, αλλά η τεχνική παραπέμπει στον 14ο αιώνα. Στην Ιερά Μονή φυλάσσεται απότμημα του Ιερού Λειψάνου του Αγίου Δημητρίου, το οποίο είναι τοποθετημένο πάνω στη θαυματουργή εικόνα του Αγίου.

Η πρώτη καταγεγραμμένη ιστορία της μονής αρχίζει από την κατάληψη της Θεσσαλίας, υπό του Σέρβου βασιλιά Στεφάνου Δουσάν το 1348, όπου και διορίζει δεσπότη της Θεσσαλίας τον Συμεών. Ο Συμεών μετά το θαύμα στον νεαρό υιό του Ιωάννη, μετέπειτα μοναχό Ιωάσαφ, περί το 1370, έχτισε το Καθολικό (Ναό) της μονής, το οποίο σώζεται μέχρι σήμερα. Από τότε η μονή πήρε την ονομασία «Βαλέτσικο» που σημαίνει μικρό παιδί. Χάρισε στην μονή πολλά αγροκτήματα και τα εισοδήματα της μονής χρησιμοποιούνταν, εκτός από τη συντήρηση των μοναχών και των υπαλλήλων της μονής και για τη μισθοδοσία των δασκάλων και την συντήρηση των εκπαιδευτηρίων της Τσαριτσάνης.

Το 1435, όταν η περιοχή κατακτήθηκε από τους Οθωμανούς, το μοναστήρι το είχε υπό την προστασία του ο Σουλτάνος, κάνοντάς το Βακούφι. Η μονή στα δύσκολα εκείνα χρόνια της τουρκοκρατίας, δεν υπήρξε μόνον  πυρήνας πνευματικής καλλιέργειας και ενίσχυσης της ορθοδόξου πίστεως, αλλά και λόγω της στρατηγικής της θέσεως υπήρξε ορμητήριο και καταφύγιο των αγωνιστών για την ελευθερία του υπόδουλου γένους και της πατρίδος. Γνώρισε μεγάλη ακμή κατά τον 17ο και 18ο αιώνα, με εκκλησιαστικές προσωπικότητες και διανοουμένους. Το 1767 επισκέφθηκε τη μονή και φιλοξενήθηκε ο δάσκαλος του Γένους Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός. Το κελί, στο οποίο διέμενε ο Άγιος, διαμορφώθηκε ως Παρεκκλήσιο προς τιμήν του. Στην Ιερά Μονή Βαλέτσικο υπάρχει επίσης Παρεκκλήσιο προς τιμής της Αγίας Βαρβάρας.

Το 1822 κατά την επανάσταση του καπετάν Διαμαντή στο Όλυμπο αποτέλεσε κρησφύγετο των αγωνιστών. Το ίδιο συνέβη και το 1833 με τον καπετάν Δήμο Τσαχείλα και το 1878 όταν αποτέλεσε τόπο συγκέντρωσης και οργάνωσης των κατοίκων της περιοχής που κατατάσσονταν στις επαναστατικές ομάδες.

Το θαύμα του Αγίου Δημητρίου το 1905

Το 1905 η ευρύτερη περιοχή της Ελασσόνας ήταν ακόμη υπό τουρκική κατοχή. Τότε εγκαθίσταται στην μονή τουρκικό απόσπασμα τριανταπέντε Οθωμανών στρατιωτών, το οποίο τα ξημερώματα του Σαββάτου της 29ης Οκτωβρίου 1905, μετά από θαυμαστή επέμβαση και εμφάνιση του Αγίου Δημητρίου, εγκαταλείπουν τη μονή. Συγκεκριμένα, ενώ ετελείτο η Θεία Λειτουργία, εμφανίζεται ο Άγιος Δημήτριος ως έφιππος στρατιώτης να κατευθείνεται προς το ναό, αφού προηγουμένως διήλθε χωρίς αντίσταση από την καλά ασφαλισμένη πύλη του μοναστηριού, η οποία αυτομάτως με το πέρασμα του Αγίου άνοιξε βίαια, προκαλώντας φόβο και τρόμο στο τουρκικό απόσπασμα. Την επομένη κιόλας ημέρα οι Τούρκοι στρατιώτες εγκατέλειψαν οριστικά το μοναστήρι. Μπροστά στο τέμπλο, κατά την παράδοση, υπάρχει το αποτύπωμα «πατησιά» του αλόγου του Αγίου Δημητρίου.

Με το θάνατο του τελευταίου Ηγουμένου της μονής Νικοδήμου το 1882, η μονή πέρασε υπό την εποπτεία των Δημογερόντων της Τσαριτσάνης. Η περίοδος αυτή της ερήμωσης μέχρι την ανακαίνιση και τελική επάνδρωση της μονής από τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Ελασσώνος κ. Χαρίτωνα το 2015, ήταν η πιο καταστροφική για την Ιερά Μονή Βαλέτσικο, καθώς λεηλατήθηκαν κειμήλια και καταπατήθηκαν εκτάσεις. Στο μοναστήρι σήμερα υπάρχουν 3 μοναχοί με Ηγούμενο τον Αρχιμ. Ισαάκ Τσαπόγλου, που καταβάλουν μεγάλες προσπάθειες για να δώσουν στην μονή την παλαιά της αίγλη.

Πανηγύρεις:

29 Οκτωβρίου, εις ανάμνηση του θαύματος της εμφανίσεως του Αγίου Δημητρίου.

4 Δεκεμβρίου, μνήμη της Αγίας Βαρβάρας.

24 Αυγούστου, μνήμη του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού.

2 Μαΐου, μνήμη του Αγίου Αθανασίου (στο Μετόχι της Ιεράς Μονής).

17 Ιανουαρίου, μνήμη του Αγίου Αντωνίου (Παρεκκλήσιο του Μετοχίου του Αγίου Αθανασίου).

Ο επισκέπτης – προσκυνητής, ερχόμενος από την Λάρισα, λίγο πριν φθάσει στην Τσαριτσάνη και την Ελασσόνα, μετά την Μελούνα πάνω στον δρόμο Λάρισας – Ελασσόνας, συναντά πινακίδα όπου τον κατευθύνει δεξιά προς το μοναστήρι και ακολουθεί τον νέο ασφαλτωμένο ορεινό δρόμο.

H μονή είναι επισκέψιμη:

Καθημερινές 08:30-13:00 και 16:30-20:00

Κυριακές 07:30-13:00 και 16:30-20:00

Τηλ. μονής:  (0030) 2493100008

E-mail: imvaletsiko@gmail.com

Πηγή: Ιερά Μητρόπολη Ελασσώνος,  imelassonos.gr